Θέατρο.gr ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ με την ηθοποιό και ποιήτρια ΣΙΣΣΥ ΔΟΥΤΣΙΟΥ με αφορμή την παράσταση Η ΝΥΧΤΑ! (Υard Gal) της Rebecca Prichard στο Θέατρο Παραμυθίας
της Αθ. Κακλαμάνη | Θέατρο.gr
1. Καλησπέρα και καλώς ήρθατε γι’ ακόμα μια φορά στο θέατρο.gr! Πρόσφατα και μετά την μεγάλη ανταπόκριση της “Ψύχωσης” στο θέατρο Παραμυθίας, έκανε πρεμιέρα η νέα σας παράσταση, “Η ΝΥΧΤΑ!”, βασισμένη στο έργο YARD GAL της Αγγλίδας συγγραφέα Rebecca Prichard. Τι σας ενέπνευσε να ασχοληθείτε με αυτό;
Όταν αποφάσισε ο σκηνοθέτης Τάσος Σαγρής να δουλέψει πάνω σε ένα έργο νεανικής ατομικής εξέγερσης και με το Ινστιτούτο Πειραματικών Τεχνών να ανεβάσουμε τη ΝΥΧΤΑ! ενθουσιάστηκα που θα είχαμε στα χέρια μας ένα θεατρικό κείμενο αφιερωμένο στην έκσταση της νιότης. Η ταχύτητα του έργου μας τράβηξε από την πρώτη στιγμή και η συνάντηση μου με την συμπρωταγωνίστρια Λίλη Τσεσματζόγλου έκανε αυτή την περιπετειώδη αίσθηση ανθρωπιάς και ελευθερίας πολύ έντονη. Η ιδιόμορφη μητροπολιτική αταξία που επικρατεί στο έργο ευνοεί την ασυγκράτητη επιθυμία κοριτσιών και αγοριών να ουρλιάξουν μέσα στο σκοτάδι της νύχτας την επιθυμία τους να φύγουν πολύ πιο πέρα από τον παρόντα κόσμο. Η διάθεση για ελευθερία και η ασυναίσθητη προτροπή να κοπεί κάθε δεσμός με τον γυάλινο κόσμο του μικροαστισμού χειροτεχνεί βιώματα που καθορίζουν το ποιός είσαι και το ποιός επιλέγεις να είσαι. Αυτή η ταχύτητα του έργου μας προσέλκυσε στο μυστήριο περιβάλλον της επικινδυνότητας της έκστασης. Πόσο μακριά μπορείς να ξεφύγεις τελικά από αυτόν το κόσμο δίχως να τραυματιστείς; Πόσο πραγματικά ασφαλής μπορείς να είσαι όταν επιλέξεις να αντισταθείς με μόνο σου όπλο την ιδιοσυγκρασία σου; Τί ανασαίνει μέσα στη μοναξιά της μητρόπολης και τις φοβισμένες στιγμές κοριτσιών που κάποτε ήτανε ζωντανές και τώρα είναι θαμμένες η κάθε μια στο δικό της κελί; Ο «ηθικός πανικός» από την μία μεριά και από την άλλη “ο έρωτας για μια ζωή άνευ ορίων “. Αυτές οι δύο καταστάσεις συγκρούονται διαρκώς μέσα μας και γύρω μας. Υπάρχει μια υπερβολική ανησυχία για συμπεριφορές που παρουσιάζονται ως “επικίνδυνα κοινωνικά φαινόμενα”. Υπάρχουν εμπειρίες που προκαλούν αυστηρές κατασταλτικές ρυθμίσεις αλλά συγχρόνως υιοθετούνται από κοινωνικές ομάδες ως στοιχείο συλλογικής ταυτότητας. Μοιάζει πολύ θελκτικό το να ξεφεύγεις από τους εξαναγκασμούς και από ό,τι θεωρείται σε κάθε πλαίσιο «κανονικό», επιθυμητό και να θεωρείσαι “παραστρατημένος” ή απλά περιθώριο. Πόσο όμως μπορείς να αντέξεις και που αυτό οδηγεί;
2. Τι ακριβώς πραγματεύεται η “ΝΥΧΤΑ”;
Μια παρέα από κορίτσια αποφασισμένες να ζήσουνε τη ζωή τους με πολύπλοκες δράσεις, ατίθασα, εν κινδύνω, πέρα από τους κανόνες και τις εντολές. Η Πέπη (η ηρωίδα που ενσαρκώνω) με την καλύτερη της φίλη Μαίρη (Λίλη Τσεσματζόγλου) και τα υπόλοιπα κορίτσια της παρέας τους δυσφορούν απέναντι σε καταστάσεις που είναι μάλλον ακατανόητες στην πλειοψηφία των περαστικών της πόλης. Η Πέπη δεν αντέχει τα όρια και την θλίψη του παρόντα κόσμου. Οι δύο ηρωίδες της “Νύχτας!” δεν δέχονται τη ροή της ιστορίας έτσι όπως αποτυπώνεται πάνω στα σώματα τους και για αυτό δεν μπορούν και δεν θέλουν να ακολουθήσουν τον κόσμο της ημέρας με ότι συνεπάγεται αυτό. Αυτά τα δύο κορίτσια δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν – δεν θέλουν να αντιμετωπίσουν, τους ρυθμούς της σύγχρονης ζωής, την ανισότητα της σύγχρονης κοινωνίας, τους εκβιασμούς της εργασίας, όλα αυτά που είμαστε υποχρεωμένοι να ζήσουμε πέρα από όσα επιθυμούμε. Τις μαγνητίζει ο υπόγειος κόσμος της παρανομίας. Με την πάροδο του χρόνου οι δυο φίλες, οι δυο συνωμότισσες έρχονται αντιμέτωπες με τα αδιέξοδα που μοιραζόμαστε όλοι μας και απομακρύνονται μεταξύ τους. Η ευθυμία, η έκπληξη, ο θαυμασμός μετατρέπονται σε ξαφνικό εφιάλτη. Εμείς τις συναντάμε την τελευταία φορά που είναι όλες μαζί. Είναι ένα τραγούδι για όλους τους φίλους μας που χάθηκαν.
3. Πρόκειται για ένα δυστοπικό φουτουριστικό ψυχολογικό θρίλερ, πράγμα που θυμίζει αρκετά την “Ψύχωση” τουλάχιστον στον εννοιολογικό περίβολό της. Τί είναι λοιπόν αυτό που σας εμπνέει στη Τέχνη σας;
Η Νύχτα! (Yard Gal) της Rebecca Prichard ανήκει όπως και η Ψύχωση (4.48 Psychosis) της Sarah Kane στα έργα του βρετανικού θεατρικού κινήματος In Yer Face Theater, μια συνέχεια του “θεάτρου της Σκληρότητας” του Αντονέν Αρτώ. Είναι ένα κείμενο ανάλυσης του νεανικού κοινωνικού αδιεξόδου στην εποχή μας και αποτελεί την συνέχεια της μελέτης του Τάσου Σαγρή και των σταθερών συνεργατών του Ινστιτούτου Πειραματικών Τεχνών στην εποχή της κρίσης μέσα από σύγχρονα In Yer Face Theater έργα. Οι θεατές καλούνται να εισχωρήσουν στον περιχαρακωμένο μικρόκοσμο αυτών των κοριτσιών και να τις κρυφοκοιτάξουν όσο θέλουν. Πραγματεύεται μια ωμή ιστορία ευαίσθητων τρωτών ανθρώπων μακριά από ηθικολογίες. Συμφιλιώνει τους θεατές με αυτό το σιωπηλό ουρλιαχτό των ηρωίδων. Κάθε φορά ένας καινούργιος ρόλος είναι ένα καινούργιο υποκείμενο στην εποχή που έχει επιλέξει να ζει. Η έμπνευση στο θέατρο δεν είναι μια αφηρημένη δύναμη που σε κατακλύζει ξαφνικά αλλά έγκειται σε βήματα, σε μια διαδρομή που ακολουθεί ο ηθοποιός για να συναντηθεί με τη συγκίνηση του ατόμου που ενσαρκώνει. Η απελευθέρωση από το φόβο της κριτικής και της αποδοχής, η ανεξάντλητη ανάγκη για κατανόηση αυτού του κόσμου και συνάντηση με αυτόν, η θέληση να χάσουμε κάθε βεβαιότητα με σκοπό να αναδειχτεί το ενδιαφέρον της μαύρης σκηνής του θεάτρου διαμορφώνει αύτη τη διέγερση της δημιουργίας ενός έργου, τη γέννηση ενός θεατρικού κόσμου που ασθμαίνει κυριολεκτικά μπροστά στα μάτια του κόσμου.
4. Ποιοί οι στόχοι της παράστασής σας; Ποιό το μήνυμά της;
Οι θεατές προσκαλούνται να διερωτηθούν για το νόημα και την φύση του έργου. Ο ρόλος των θεατών είναι μέσα από τις εμπειρίες και τις σκέψεις τους να δημιουργήσουν το νόημα του έργου. Το έργο χρησιμοποιεί την σκληρότητα σαν αντανάκλαση της σκέψης του θεατή με σκοπό στο τέλος να προβάλει την απόγνωση της σύγχρονης μητροπολιτικής ζωής και να δημιουργήσει ερωτήματα σχετικά με την ταυτότητα, τις προθέσεις και τις αναπαραστάσεις της σύγχρονης κουλτούρας. Αφήνοντας το κοινό να δώσει τις δικές του απαντήσεις που θα προσφέρουν ένα νέο νόημα για την ουτοπία. Ένα νέο πιο αισιόδοξο μέλλον για να ζήσουμε και να συνυπάρξουμε.
Πρέπει να γίνει κατανοητό ότι το νόημα του έργου δεν είναι τυλιγμένο πακέτο που προσφέρεται από τους συντελεστές της παράστασης προς ανώνυμους θεατές αλλά είναι ένα σημείο συνάντησης ανάμεσα στους συντελεστές και το κοινό. Άλλωστε το νόημα του έργου συνδέεται άμεσα με σκηνές, στιγμές, ιστορίες και βιώματα που οι θεατές φέρνουν μαζί τους μέσα στην αίθουσα και για αυτό ακριβώς το λόγο οι θεατές παράγουν το νόημα του έργου. Το μήνυμα του έργου προβάλλεται μέσα στους θεατές και μέσα από αυτούς και τελικά μέσα από τις επιλογές τους στην ζωή και την καθημερινή τους πράξη.
5. Η “ΝΥΧΤΑ” έχει και εικαστικές προεκτάσεις;
Η Νύχτα! είναι μια σύμπραξη σκηνοθεσίας, σκηνογραφίας, υποκριτικής, video art, φωτισμών και μουσικής. Η θεατρική σκηνή λειτουργεί ως ένα μεγάλο φιλμ και οι εναλλαγές των φωτισμών ως κινηματογραφικά καρέ. Όπως και στην Ψύχωση!, έτσι και τώρα, ο μινιμαλιστής σκηνογράφος Kenny MacLellan μαζί με τον φωτογράφο κινηματογράφου και σχεδιαστή εξπρεσιονιστικών θεατρικών φωτισμών Γιώργο Παπανδρικόπουλο ακολούθησαν μέσα από πολλές νυχτερινές συζητήσεις το όραμα του σκηνοθέτη να αποτυπωθεί, αυτή την φορά, μια παρέα κοριτσιών μέσα σε μια πολύβουη πόλη. Η σκηνή-πόλη μεταμορφώνεται σε κατάληψη, σε φυλακή, σε πάρκο, σε δρόμο, σε club. Η αποτύπωση αυτή γίνεται μέσω των βίντεο προβολών της Άλκηστις Καφετζής και του Εργαστηρίου Οπτικών Τεχνών του Κενού Δικτύου επάνω σε ολόκληρη τη θεατρική σκηνή. Οι σκηνές της NYXTAΣ! [Yard Gal], τα σκηνικά, οι φωτισμοί και η κινούμενη εικόνα (βίντεο) δημιουργούν μια εικαστική απεικόνιση του καθημερινού περιβάλλοντα χώρου των ηρωίδων, μια Ευρώπη λίγα χρόνια μετά από σήμερα.
6. Συχνά λέγεται ότι το θέατρο έχει περιεχόμενο είτε υπαρξιακό είτε πολιτικό. Κατά τη γνώμη σας, ποιός ο ρόλος του θεάτρου και της Τέχνης εν γένει στη σύγχρονη κοινωνική πραγματικότητα;
Θα απαντήσω αυτή την ερώτηση χρησιμοποιώντας ένα απόσπασμα από ένα κείμενο του Τάσου Σαγρή: “Σκοπός του έργου είναι να κάνει τον θεατή να αναρωτηθεί για τις κοινωνικές αλληλοσυσχετίσεις – κατά πόσο το άτομο μπορεί να απελευθερωθεί από τις κοινωνικές συνθήκες και με ποιο τρόπο αυτές ή και το ίδιο το άτομο μπορούν να αλλάξουν. Όπου αυτή η αλλαγή δεν είναι επιθυμητή, αυτό δεν είναι πολιτικό θέατρο. Όταν η κοινωνική αλλαγή είναι επιθυμητή ακόμα και απαραίτητη τότε αυτά τα έργα είναι πολιτικά. Όταν οι θεατές είναι αυτοί που θα δημιουργήσουν το νόημα του έργου και φορείς της κοινωνικής αλλαγής – αυτή η συνθήκη είναι που κάνει επίσης αυτά τα έργα πολιτικά. Ένα πολιτικό θέατρο που δεν βασίζεται στον πολιτικό λόγο αλλά στην εξώθηση του θεατή προς την αναγκαιότητα της κοινωνικής αλλαγής. Μια κοινωνική και υπαρξιακή αλλαγή που γίνεται απαραίτητη μέσα στο θεατή.
Όταν ο θεατής ενθαρρύνεται να δημιουργήσει μέσα του μια αίσθηση ευθύνης για τον εαυτό του και τους άλλους γύρω του, τότε εξερευνά τις ιδιότητες και τις δυνάμεις της ανθρώπινης κατάστασης και εκδηλώνει αυτές τις δυνάμεις στο κοινωνικό περιβάλλον του, προβάλλοντας νέες πιθανότητες για τη ζωή και τον άνθρωπο . Τότε αυτό το θέατρο είναι πολιτικό.”
7. Έχοντας παρακολουθήσει προηγούμενες δουλειές σας, θα έλεγα ότι τόσο οι δουλειές σας όσο και οι τρόποι ερμηνείας σας, εντάσσονται σε αυτό που λέμε “πρωτοποριακό” θέατρο. Πιστεύετε ότι πρέπει να ανοίξουμε ένα παράθυρο στο θεατρικό χώρο, ώστε να μπει λίγος φρέσκος αέρας;
Η αξία και η προσοχή που έχει δοθεί σε σκηνοθέτες, ηθοποιούς αλλά και θέατρα αναγνωρισμένα από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης και συγκεκριμένους πολιτιστικούς θεσμούς μέσα στην πάροδο του χρόνου, εμποδίζει την ανάδυση νέων πρωτότυπων και πρωτοποριακών θεατρικών σχημάτων που θα αποκτήσουν ευρεία απήχηση, ειδικά όταν αυτά τα σχήματα αρνούνται τις κυρίαρχες ιδέες και θεσμίσεις του παρόντος πολιτισμού, έργο που οφείλει άλλωστε να αναλάβει κάθε ομάδα που θέλει να ονομάζει τον εαυτό της “πρωτοποριακή” ή “πειραματική”. Με αυτό τον τρόπο προστατεύονται οι μεγάλες παραγωγές και η επιχειρηματικότητα στο θέατρο. Αλλά πως είναι δυνατόν να έρθει η ιδέα του θεάτρου αντιμέτωπη με τις επιχορηγήσεις, τις επιβεβλημένες από τους νόμους της αγοράς παραστάσεις και τη διασημότητα; Μονάχα όταν ο θίασος αντλεί δύναμη και έμπνευση από το ίδιο το λειτούργημα του θεάτρου και όχι από την κοινωνική επιβράβευση, μονάχα όταν ο θίασος συγκινείται από την ιστορία του έργου που μεταφέρει στο κοινό και όχι από τα βραβεία και τα αφιερώματα στην τηλεόραση. Χρειάζεται να υπερβείς μια βαθιά υπαρξιακή κρίση για να υπάρξεις σε αυτόν τον κόσμο όπως εσύ ο ίδιος επιθυμείς. Άρα χρειάζεται μια προσωπική ρήξη και η άρνηση οποιασδήποτε προσδοκίας επιτυχίας και αποδοχής για να υπάρξεις στο θεατρικό χώρο σε οποιοδήποτε σημείο του πλανήτη Γη και το θέατρο που παράγεις να ωφελεί με ουσιαστικούς όρους την κοινότητα γύρω σου. Σημασία έχει η απόλαυση της ενσάρκωσης ενός ρόλου, το σήμα κινδύνου που εκπέμπει η κάθε παράσταση κάθε φορά μέσα στο κοινωνικό γίγνεσθαι, η επικοινωνία, η έμπνευση, η εκστατική ηδονή του κοινού που ζει και αναπνέει νέους κόσμους μέσα από μια παράσταση – αυτός είναι ο θεατρικός άνεμος που έχει ανάγκη η εποχή μας.
Οι πολιτικοί και οικονομικοί θεσμοί αυτοπαρουσιάζονται σαν συνθήκες από τις οποίες δεν μπορεί να δραπετεύσει κανείς μας. Η ελπίδα εμφανίζεται μόνο μέσα από την καταστροφή αυτών των θεσμών. Δεν θέλουμε άλλο να περιμένουμε στη σειρά.
Και μετά υπάρχουν τρεις εμφανείς τουλάχιστον περιοχές: αυτοί που το συνειδητοποιούν και παραμένουν στη σειρά, αυτοί που διώχνονται και αποκλείονται από αυτές τις δομές και αυτοί που επιλέγουν να κατασκευάσουν εναλλακτικές διόδους ζωής και αντιστέκονται.
8. Η δουλειά σας μου μοιάζει σαν αποκύημα της φαντασίας των καταραμένων ποιητών του 19ου αιώνα στο σήμερα. Θεωρείτε ότι η Τέχνη σας έχει μια δόση απαισιοδοξίας;
Σε όλα τα έργα που έχουμε δουλέψει μαζί με τον Τάσο Σαγρή και έχει σκηνοθετήσει ο ίδιος δεν υπάρχει καμία διέξοδος. Η διέξοδος υπάρχει μέσα στον θεατή, το έργο καλεί τον θεατή να φανταστεί αυτές τις εναλλακτικές, τις πολλαπλές πιθανότητες για το πως μπορούμε να υπάρξουμε. Ουτοπία είναι η ίδια η επιθυμία για την αλλαγή της πραγματικότητας. Πρόθεση της ουτοπίας είναι η αλλαγή του παρόντα κόσμου. Μόνο κρίνοντας και επανεξετάζοντας το παρόν μπορούμε να επιθυμήσουμε την αλλαγή. Ο σκοτεινός κόσμος στον οποίο βρεθήκαμε να ζούμε είναι ένα ανοιχτό πεδίο πιθανοτήτων για άλλα πιθανά μέλλοντα. Ένα ποίημα, ένα θεατρικό κείμενο ταράζει τον αναγνώστη, τον θεατή, όταν γεννάει όνειρα όχι εκτός πραγματικότητας αλλά σχηματίζοντας νέα όνειρα μέσα από νέες πραγματικότητες. Οι ηθικές πιθανότητες ενός μηδενισμού που δρα ικανός να σπάσει τους ηθικούς φραγμούς της εποχής μας είναι ελκυστικές όταν σκεφτούμε το κοινωνικό κατασκεύασμα και τις ανθρώπινες σχέσεις ξανά από την αρχή, αν φανταστούμε τους ανθρώπους με άλλους πιθανούς τρόπους να ζήσουν και να συνυπάρξουν.
9. Τι πιστεύετε κάνει τον κόσμο να αγκαλιάζει με τέτοια θέρμη τη δουλειά σας;
Ότι θέλουμε και εμείς, ο δικός μας θίασος να αγκαλιάσει το κοινό. Δυστυχώς μας ανάγκασαν τα πράγματα να ζούμε πολύ μακριά ο ένας από τον άλλον χαμένοι στον ατομικό αγώνα για επιβίωση. Όλοι μεταξύ μας είμαστε αόρατοι ο ένας για τον άλλον. Κανείς δεν μπορεί να βιώσει τα γεγονότα ή να κατανοήσει ακριβώς τις προθέσεις του άλλου παρά μόνο εάν πλησιάσουμε πραγματικά ο ένας τον άλλον. Κάθε θεατρική μας παράσταση θέλουμε να δίνει την ευκαιρία στον θεατή να πλησιάζει αυτές τις αόρατες υπάρξεις, να γνωρίζει τα βιώματα τους και να κατανοήσεις τις προθέσεις τους. Με αυτόν τον τρόπο οι αόρατοι αποκτούν ορατότητα, το ακατανόητο γίνεται κατανοητό, το περιθώριο έρχεται στο κέντρο της σκηνής.
10. Μια ευχή και μια πρόβλεψη για τη φετινή θεατρική σεζόν!
Η αλήθεια είναι πως δεν διαχωρίζω τη θεατρική σεζόν από την καθημερινότητα μας. Το θέατρο είναι κομμάτι του πνευματικού και υλικού κόσμου. Οπότε από τη στιγμή που έχω βαρεθεί τις συνθήκες που κάνουν πλέον την ζωή αφόρητη σε όλη την ελληνική και παγκόσμια πραγματικότητα, αυτό που πραγματικά εύχομαι μέσα από την καρδιά μου είναι μια μεγάλη διαδήλωση χιλιάδων ανθρώπων εξοργισμένων, ερωτευμένων, ενθουσιασμένων για έναν κόσμο όπου ο ένας θα νοιάζεται για τον άλλον. Εύχομαι να πραγματωθεί άμεσα μια κοινωνική έκρηξη που θα σπάσει για πάντα τις ψεύτικες ευγενικές ταυτότητες, τις υποκριτικές σχέσεις, τις σχέσεις επιβολής και ισχύος. Εύχομαι να διαλυθεί σε χίλια κομμάτια ο καθιερωμένος παραδοσιακός τρόπος που έχουμε συνηθίσει να δεχόμαστε τις εξελίξεις, τα καλλιτεχνικά νέα, τις συνεντεύξεις, το χρήμα και να πηγάσει μια τόλμη και μια βαθιά πίστη στα όνειρα μας.
Σας ευχαριστώ πολύ για αυτή τη συζήτηση. Εύχομαι το θεατρο.gr να συνεχίζει να υπάρχει με τους ανθρώπους που το αποτελούν και πάντα να θέτει τέτοιες ουσιαστικές ερωτήσεις στα άτομα που προσκαλεί.
Ευχαριστούμε ένθερμα για τη συνέντευξή σας στη σελίδα μας!
Ευχόμαστε καλό ταξίδι στη ΝΥΧΤΑ! και καλή συνέχεια σε ότι κάνετε, με αυτόν το μαγικό τρόπο που σας κάνει να ξεχωρίζετε στο χώρο!
Η παράσταση Η Νύχτα! (Yard Gal) της Rebecca Prichard από το Ινστιτούτο Πειραματικών Τεχνών παίζεται κάθε Δευτέρα και Τρίτη στις 9.30 στο θέατρο Παραμυθίας (Παραμυθίας 27 & Πλαταιών) στον Κεραμεικό / περισσότερες πληροφορίες: http://theinstitute.info/?p=1652
πηγή: Θέατρο.gr
